Đình làng Phù Trịch

Được xây từ những năm 1843, đình Làng Phù Trịch Quảng Bình thuộc địa phận xã Quảng Lộc, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Nằm nép mình bên dòng Gianh yên bình, ngôi đình này được xem là thành quả của sự khát khao, ước vọng của nhân dân Phù Trịch - ngôi làng nổi tiếng với chiến thắng Phù Trịch - La Hà những năm chống thực dân Pháp.

Mặt trước của đình Làng Phù Trịch Quảng Bình hướng ra sông Gianh, phần lưng tựa vào làng tạo ra thế đứng vững chắc giữa không gian thiên nhiên thoáng đãng. Bên trong đình hiện nay vẫn còn đang lưu giữ 12 bản sắc phong thời nhà Nguyễn từ đời vua Tự Đức cho đến đời vua Duy Tân.

Đình Tiền có diện tích khá rộng, được thiết kế công phu cùng với các đường nét hoa văn tinh xảo, chạm khắc trau chuốt, tỉ mỉ. Đây cũng là nơi trong đình Làng Phù Trịch Quảng Bình tổ chức cúng tế, hội họp cũng như các lễ hội hàng năm của làng. 

Đình Hậu: Là chốn thờ phụng vị thành hoàng, cung kính các vị thần, các vị tướng có công vì dân giúp nước.

Phần đình Hậu của đình Làng Phù Trịch Quảng Bình có lối kiến trúc cũng như cách bố trí  có nét tương đồng với các đình khác ở khu vực miền Trung như Đình Làng La Hà Quảng Bình hay Đình Hòa Ninh Quảng Bình... có thế thấy điều đó thông qua các chi tiết hoa văn phối cảnh bên ngoài, cho đến nội thất bên trong. Được xây dựng theo hình chữ nhật, phần mái được lợp bằng ngói Hưng Ký nổi tiếng lâu đời. Ở hai đầu hồi phía Đông và Tây Đình Hậu có đắp hình hai con phượng với tư thế đang bay. Phía trên hai mái và hồi có đắp cũng như được kẻ các đường gờ nẹp nổi, điểm hoa văn rồng lượn ở các góc.

Cửa chính của đình Làng Phù Trịch Quảng Bình có chiều cao khoảng 1,7m, chiều rộng 1,6m; hai cửa phụ cao 1,7m, rộng 0,9m. Nằm xen giữa các cửa được xây thêm các trụ đỡ. Điểm độc đáo là ở phía trên các trụ đỡ này có ghép các ô vuông hình hoa thị bắt mắt, được đặt ẩn sâu vào trong.

Dễ dàng nhận thấy khi đến với đình Làng Phù Trịch Quảng Bình rằng: trang trí ngoại thất mặt trước của đình Hậu có sự bố trí rất công phu và cầu kỳ, vừa mang tính hiện thực song lại vừa có nét tôn nghiêm, tổng thể nhẹ nhàng nhưng lại rất hài hòa về đường nét, hoa văn.

Về phần nội thất của đình Làng Phù Trịch Quảng Bình: có ba gian được đặt ba hương án cân xứng mang lại cảm giác linh thiêng; ở giữa trung tâm là hương án nội, hai bên là hương án ngoại để thờ các bậc phu thần.

Đặc biệt, phần hương án nội có hai cấp được trang trí tỉ mỉ đặt ở chính giữa, phía trên có khắc hai chữ "Anh Linh" bằng tiếng Hán. Khu vực này trong đình Làng Phù Trịch Quảng Bình là nơi trang nghiêm và linh thiêng thờ vị thành hoàng của làng là ông Phạm Bá Quý – người có công trong việc khai khẩn đất hoang và lập nên làng Phù Trịch ngày nay,  ông cũng vừa là một vị tướng có tài mưu lược trong thời gian còn tại thế. Sử cũ ghi lại, trong cuộc giao tranh với giặc Binh Lồi, ông đã cùng binh sĩ của mình và người dân địa phương lập nên nhiều chiến công. 

 Cách đình Làng Phù Trịch Quảng Bình khoảng 20m về phía Tây, bạn có thể ghé thăm lăng miếu thành hoàng Phạm Bá Quý để hiểu hơn về ông. Ngoài ra, về phía đông đình Phù Trịch khoảng 1200m còn có một khu miếu gọi là Tam Toà hay “Tam tòa tứ miếu, bao gồm 4 ngôi miếu. Bốn ngôi miếu lần lượt dùng để thờ các vị: Nam Hán Lang Lai, Tả phụ thiền tướng công Nguyễn Hữu Hiền, Thân phụ các tả phụ thiền quận công, Tứ vị thần nông - đây là những vị thần có công với đất nước. Mỗi ngôi miếu đều có kiến trúc giống nhau, đồng thời các đường nét họa tiết, đắp ốp cũng giống nhau tạo nên một thể thống nhất nhưng không nhàm chán.

Đã gần hai trăm năm qua mà các đường nét hoa văn chạm trổ trong tổng thể kiến trúc của ngôi đình vẫn nguyên vẹn trên một vùng đất có nhiều chiến tích, là nơi thờ tự, tín ngưỡng và địa điểm sinh hoạt văn hoá tâm linh của các thế hệ người làng Phú Trịch. Cứ vào mỗi dịp tết đến xuân về, nhất là đêm giao thừa Tết Nguyên đán, con cháu trong làng đều tập trung về đình để cùng nhau đón giao thừa, dâng hương và đánh chiêng, gõ trống khai xuân, ngày 6 tháng giêng hàng năm, tất cả các họ tựu trung tại đình làng để tổ chức lễ khai canh đầu xuân của làng. Đây là dịp để các tộc họ, con cháu gần xa trở về tham dự lễ, cùng ôn lại những giá trị truyền thống tốt đẹp của vùng đất này. Và đình làng mãi là nơi chốn đi về đầy tự hào của bao thế hệ người dân nơi đây.

Nguồn: Tổng hợp